In het meest pessimistische scenario komt het virus niet onder controle, blijven reisrestricties langdurig van kracht, gaat (onder andere) KLM failliet en verliest Schiphol haar hubfunctie. Dat stellen SEO Economisch Onderzoek en To70 die, in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de effecten van de coronacrisis hebben ingeschat voor de Nederlandse luchtvaart. “Hoewel we geen uitspraken doen over de waarschijnlijkheid van de verschillende scenario’s, is een faillissement van KLM in scenario 4 wel minder aannemelijk geworden door de financiële steun van de Nederlandse overheid aan KLM.”

De effecten van het coronavirus hangen af van verschillende factoren die met onzekerheid zijn omgeven zoals: de snelheid waarmee het virus wereldwijd onder controle komt en reisrestricties worden opgeheven, de ontwikkeling van het reizigersvertrouwen, eventuele structurele gedragsreacties, de mate van consolidatie binnen de sector en de lange termijn effecten op de economie. Vanwege de onzekerheden zijn de effecten ingeschat voor vier mogelijke toekomstscenario’s.

Voor elk van de vier scenario’s zijn de effecten ingeschat op de vervoersstromen (passage en vracht), het netwerk, de welvaart en de economie (werkgelegenheid en toegevoegde waarde). De effecten zijn gekwantificeerd voor de periode 2020-2022 door de scenario’s af te zetten tegen een referentiescenario zonder COVID-19. Voor de langere termijn (tot en met 2030) wordt een kwalitatieve doorkijk gegeven. In het optimistische herstelscenario herstelt de Nederlandse luchtvaartsector zich in 2021; in het meest pessimistische scenario blijven passagiersvolumes langdurig 70 tot 80 procent onder het niveau van voor de crisis. In het meest optimistische scenario is het virus snel onder controle en herstelt de luchtvaartsector zich in de eerste helft van 2021 naar het niveau van 2019.

In het meest pessimistische scenario neemt het vertrouwen onder reizigers steeds meer af en bedrijven stappen steeds meer over op digitale vormen van communicatie. In dat scenario wordt social distancing de norm in het vliegtuig, waardoor bezettingsgraden dalen en ticketprijzen toenemen. In combinatie met een wereldwijde recessie leidt dat tot een significante daling van de vraag naar luchtvaart. In het meest pessimistische scenario gaan veel maatschappijen failliet en verliest Schiphol zijn hubfunctie.

In 2020 ligt het welvaartsverlies tussen de € 0,9 en 1,3 miljard, afhankelijk van het scenario. Naarmate het vervoer zich herstelt neemt het verlies in de daaropvolgende jaren af. In het meest pessimistische scenario lopen de welvaartsverliezen in 2021 en 2022 op naar ruim € 1,4 miljard per jaar door het veronderstelde faillissement van KLM in 2021. De welvaartsverliezen bestaan voor het grootste deel uit hogere reiskosten voor Nederlandse passagiers (extra reistijd en hogere kosten). Daar staan echter positieve effecten voor het klimaat en de leefomgeving tegenover.

Minder vraag naar luchtvaart leidt – tenminste tijdelijk – tot minder werkgelegenheid en toegevoegde waarde binnen de sector en bij toeleveranciers. In het meest optimistische eerste scenario gaan er in 2020 zo’n 40 duizend FTE verloren en verdampt bijna € 4 miljard aan toegevoegde waarde. In het meest pessimistische vierde scenario waarin KLM failliet gaat, ondersteunt de luchtvaartsector in 2022 67 duizend FTE minder dan in 2019, vooral op en rondom Schiphol. Het verlies aan toegevoegde waarde bedraagt dan circa € 6,6 miljard.

De scenario’s zijn gedefinieerd op basis van bestaande literatuur, enquêtes onder reizigers en interviews met Nederlandse en internationale experts. Bij het bepalen van de effecten op vervoersstromen is rekening gehouden met mogelijke structurele gedragsreacties en veranderingen ten aanzien van ticketprijzen en capaciteit. De effecten op het netwerk zijn gemodelleerd met het SEO connectiviteitsmodel op basis van veranderingen in de vervoersvraag en de bezettingsgraden. Voor het bepalen van de welvaartseffecten en de effecten op de economie is gebruik gemaakt van kengetallen die zijn afgeleid uit eerdere studies. Lees hier het volledige onderzoek.