De Utrechtse gemeenteraad heeft deze week besloten om fossiele reclames zoals vliegreizen per 1 januari 2026 te verbieden via de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). “Veel mensen in Utrecht vinden vliegreclames aanstootgevend”, laat Maarten van Heuven (fractievoorzitter Partij voor de Dieren Utrecht) weten aan Travelpro. “We zitten in een klimaatcrisis. Mensen willen gewoon niet meer geconfronteerd worden met advertenties die klimaatontwrichting verergeren.”

Foto: Vliegreclame in het centrum van Utrecht.

“Nu Den Haag een verbod heeft opgenomen in de lokale verordening, staat Utrecht niets in de weg om hetzelfde te doen.” Utrecht had in december 2021 beleid aangenomen om fossiele reclame uit de stad te weren op het moment dat contracten met reclame-exploitanten vernieuwd werden. Dat was al een mooie stap, maar had ook als gevolg dat fossiele reclame in de praktijk pas in 2038 uit de stad zou verdwijnen, namelijk op het moment dat het langstlopende contract afloopt. Met een wijziging in de APV verdwijnt alle fossiele reclame al per 1 januari 2026 uit de Utrechtse openbare ruimte. “We hebben opnieuw een definitie opgenomen van wat fossiele reclame is”, legt Van Heuven uit. “Daar valt reclame voor vliegreizen en cruises expliciet onder. Dat is waar we nu mee gaan stoppen.”

Als er een sticker van Corendon op staat…

“Het feit dat er een Vakantiebeurs bestaat en dat je daar reclame voor maakt, dat zit niet in die definitie”, zegt Van Heuven. “We kunnen er niets doen tegen een reclame waarin consumenten worden uitgenodigd om naar de Vakantiebeurs te komen. Maar als aanbieders van vliegreizen rondom zo’n beurs reclame maken voor hun producten in de openbare ruimte, dan valt dat er wél onder.” Waar precies de grens ligt, blijft volgens hem soms grijs. “Je kan best foto’s laten zien van het land Turkije. Maar zodra er een sticker van Corendon op staat, dan wordt het alweer anders. We hebben nu het woord ‘handelsreclame’ benoemd, om duidelijk te maken dat het gaat om het aanprijzen van producten of diensten. Het blijft deels voer voor juristen.”

Flauwekul

Op de vraag hoe Van Heuven aankijkt tegen reisbedrijven die aangeven te investeren in verduurzaming laat hij weten:” Dat vind ik flauwekul”, zegt Van Heuven. “Vervuilende sectoren zoals de vliegindustrie en de cruise-industrie moeten niet adverteren dat ze schoon bezig zijn. Die moeten investeren in schone vloten en dat doen ze ongetwijfeld, maar ik weet dat zeker in Utrecht er heel veel mensen zijn die vliegreclames aanstootgevend vinden. Stop met die reclames, we zitten in een klimaatcrisis.”

Reisbureaus

Het verbod heeft alleen betrekking op reclame-uitingen in de openbare ruimte waarvoor de gemeente contracten afsluit, zoals abri’s, digitale schermen en billboards. “Wat ondernemers aan hun pand hangen, daar gaat het verbod niet over”, verduidelijkt hij. “Als een reisbureau posters in de etalage hangt of folders op de toonbank heeft liggen, dan is dat niet in strijd met de regels. Ook vlaggen aan de gevel vallen erbuiten. Het gaat echt om gemeentelijke reclamecontracten.”

Verdienen aan reclame voor frisdrank, suiker of vliegen

De juridische basis voor het verbod is mede geïnspireerd op een eerder advies dat voor Utrecht werd opgesteld. “In Den Haag heeft de rechter bevestigd dat je fossiele reclame mag verbieden als het grotere publieke belangen schaadt, zoals volksgezondheid en klimaat”, zegt Van Heuven. “Daarbij is ook gebruikgemaakt van een juridisch kader dat wij hier in Utrecht hebben opgesteld. Er is een duidelijke link tussen fossiele reclame, klimaatopwarming en menselijke gezondheid.” Volgens Van Heuven moet de discussie verder gaan dan alleen fossiele producten. “We hebben in Utrecht ook al het besluit genomen om te stoppen met vleesreclames, al gebeurt dat via aflopende contracten. En we zijn een breder debat gestart over de rol van reclame in het straatbeeld. Waarom moeten we als gemeente verdienen aan reclame voor frisdrank, suiker of vliegen, dingen die schadelijk zijn voor mens en milieu?”

Landelijke norm

Of het verbod blijft bestaan na de volgende gemeenteraadsverkiezingen, is lastig te voorspellen. “In Nederland is er niet echt een traditie om beleid weer terug te draaien”, zegt Van Heuven. “In Amerika zie je dat vaker, maar hier blijft beleid meestal gewoon beleid.” Hij hoopt op een sneeuwbaleffect. “Heel veel gemeenteraden zijn bezig met dit onderwerp. Nu zowel Den Haag als Utrecht een verbod hebben ingevoerd, wordt het politiek en juridisch steeds moeilijker om het af te wijzen. Hoe meer gemeenten dit doen, hoe groter de kans op een landelijke norm.”

Lees ook: ANVR overweegt juridische stappen tegen reclameverbod